استفاده از داده کاوی در کسب و کارها چه ضرورتی دارد؟

در دنیای امروز که تمامی کسب و کارها و ارتباطات یا برپایه فناوری بنا شده و یا به این سمت در حال حرکت است. اهمیت داده و اطلاعات بر کسی پوشیده نیست. اما روش جمع آوری، ذخیره سازی و پالایش این داده ها در افزایش بهره وری استفاده از آنها اثرگذار است. هر چقدر این داده ها قابل اعتمادتر و صحیح تر بوده و در پایگاه داده یکپارچه ذخیره شود، بخش های بیشتری از سازمان می توانند از آن منتفع گردند.

علی رغم این که داده یکی از عناصر مهم و قدرتمند در هر سازمان است ولی  متاسفانه به دلیل عدم وجود زیرساخت های لازم و یا مشکلاتی که به مرور زمان ایجاد و انباشته شده اند،  در اغلب سازمانها، مدیریت آن در جهت  تبدیل به یک سرمایه استراتژیک بسیار ضعیف است .

از همین رو سازمان هایی می توانند در این زمینه مزیت رقابتی کسب نمایند که علاوه بر درک اهمیت این موضوع، بستر مناسب برای پیاده سازی راهکارهای استخراج اطلاعات و دانش از داده را فراهم آورده و در ادامه از این دانش در جهت بهبود کسب و کار خود استفاده نمایند.

در این زمینه داده کاوی یکی از ابزارهای استخراج اطلاعات از داده است که در صنعت خرده فروشی نیز کاربرد فراوان دارد.

داده کاوی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

داده کاوی چنانکه از عبارت لاتین آن(Data Mining)  هویداست، به معنی کند و کاو در مخازن ذخیره سازی داده های سازمان است. این داده ها تا زمانی که استخراج نشده باشند، نمی توان راجع به میزان ارزش و اهمیت آنها اظهار نظر نمود. سوالی که مطرح می شود این است: داده کاوی چه تفاوتی با آمار و تحلیل آماری دارد؟ پاسخ این سوال در روش های تحلیل داده است. به عقیده بعضی داده‌کاوی ابتدا از آمار و تحلیل های آماری تحلیل شروع شد. می توان تحلیل های آماری از قبیل فاصله اطمینان، رگرسیون و… را مقدمه و پیش زمینه  علم داده دانست که بتدریج در زمینه های دیگر و متدهای دیگر رشد و توسعه پیدا کرد. پس در واقع متدهای آماری جزء روشهای کلاسیک و قدیمی داده‌کاوی محسوب می شوند.

از مزایای داده کاوی می توان به این نکته اشاره کرد که سازمان هایی که از داده کاوی برای تحلیل رقبا و بازار استفاده می‌کنند قادر به پیش بینی ترندهای روز خواهند بود. از این رو در برنامه‌های آینده شرکت هم جهت با خواسته عموم پیش رفته و قبل از سایر رقبا توجه مشتریان را به خود جلب می‌کنند.

این حرف در زمینه‌های دیگر مانند علمی و سلامت، سیاسی و حتی در اقتصاد هم صدق می‌کند. داده‌ها در مسائلی مانند بررسی الگوهای شیوع ویروس‌ها و اثرگذاری داروها، مشاهده بازخورد مردم در مقابل اقدامات سیاستمداران و حتی در تصمیمات بازار بورس نیز بسیار کاربرد دارند.

داده کاوی در هر زمینه ای که به آن نیاز است، می‌تواند کاربرد داشته باشد. امروزه دیتا ماینینگ در مواردی مانند:

• سلامت عمومی:که در جهت گسترش فرهنگ بهداشت با کمترین هزینه، در مناطق مختلف جهان است.
• تحقیقات بازار خرید مشتریان: این مبحث که به نوعی کاربرد داده کاوی در مدیریت است در پی شناسایی کالاهای مرتبط با سبد خرید مشتری است تا امکان خرید آن‌ها را افزایش دهد.
• آموزش: فعالیت این زمینه در جهت بهبود کیفیت سیستم آموزشی و هدایت صحیح دانش آموزان است.
• ساخت و عمران: تلاش این حوزه در جهت تسهیل راه سازی و الگوهای بهینه شهری با توجه به افزایش جمعیت است.
• مدیریت ارتباطات مشتریان (CRM) : هدف بهبود روابط مشتریان با شرکت‌ها و افزایش بهره وری است.
• تجزیه و تحلیل اطلاعات مشتریان بانکها: به منظور شناسایی الگوریتم‌های حمله مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• تحقیقات جنایی و جرم شناسی: از داده کاوی می‌توان برای بررسی ارتباطات بین حوادث جنایی و… استفاده کرد.

و بسیاری حوزه‌های دیگر کاربرد دارد.

داده کاوی و خرده فروشی

در سال‌های اخیر بعضی تحقیقات بازاریابی در فروشگاه‌های آمریکا نشان داده اند مشتریانی که برای خرید شیر به فروشگاه می‌‌‌آیند معمولا نان هم خریداری می‌کنند. این یک اطلاعات است که از داده های مستخرج ناشی از خرید مشتریان در یک بازه زمانی مشخص گردآوری شده است. سوالی که مطرح می شود این است: چگونه می توان از این اطلاعات در جهت افزایش فروش استفاده نمود؟ در این مرحله با استفاده از اصولی همچون استانداردهای چیدمان فروشگاهی و نظر خبرگان می توان راهکارهایی ارائه داد که منجر به سود بیشتر گردد. به عنوان مثال در این نمونه، فروشگاه داران با ایجاد فاصله در قفسه های چیدمان شیر و قفسه های نان از یک طرف و چیدمان کالاهای با فروش کمتر در این بین، احتمال بازدید مشتری از سایر کالاها و در نتیجه میزان فروش آنها را افزایش دادند.

از دیگر زمینه های استفاده از داده کاوی در خرده فروشی، بخش مارکتینگ و تبلیغات است. شناخت مشتریان، شناسایی کانال های تبلیغاتی متناسب با پرسونای مشتری، مکان یابی تبلیغات آفلاین، اندازه گیری اثربخشی تبلیغ و بسیاری موارد دیگر از جمله مزایای به کارگیری داده کاوی در صنعت خرده فروشی است.

کاربرد دیگر داده کاوی در خرده فروشی، اقدام جهت حفظ مشتریان است. با استفاده از تکنیک های داده کاوی می توان اطلاعات درستی در خصوص ویژگی ها، علایق، بازه های زمانی خرید، کالاهای مورد استفاده، روش های پرداخت و … مشتریان کسب و از راهکارهای مناسب جهت حفظ و افزایش رضایت آنان استفاده نمود. همچنین از داده کاوی می توان در گروه بندی یا خوشه بندی مشتریان بر اساس رفتارشان استفاده کرد. این نوع اطلاعات برای تعریف مشتریان مشابه در یک خوشه ، نگه داشتن مشتریان خوب و شناسایی پاسخ دهندگان احتمالی برای بازاریابی هدف مفید است.

از دیگر حوزه های خرده فروشی که داده کاوی در آنها کاربرد دارد می توان به: مدیریت ارتباط با مشتری، شناسایی مشتریان سودآور و تخصیص امتیازات، تجزیه و تحلیل سبد خرید مشتریان، کاهش ریسک کلاهبرداری و … استفاده نمود.

در دنیای رقابتی امروز خرده فروشی، کلید زنده ماند و بقا، درک و شناخت بهتر از مشتریان است. خواه بستر کسب و کار آنلاین باشد یا فروشگاه فیزیکی، تجزیه و تحلیل داده های مشتریان می تواند در کسب دانش و بهبود فرآیندهای فروش بسیار اثرگذار باشد.