چرا طراحی انبار قبل از چیدمان مهم است؟

یكي از مباحث بسيار مهم در انبارها طراحي و جانمايي تجهيزات قبل از اقدام به خريد آنهاست. امروزه با استفاده از نرم افزارهاي ويژه طراحي مي توان به راحتي لي اوت مورد نظر انبار را شبيه سازي نموده و تجهيزات را در محل مناسب خود جانمايي كرد. استفاده از اين نرم افزارها اين امكان را فراهم ميكند تا با صرف هزينه اي مناسب، چیدمان انبار را طراحی نموده و از جانمايي درست تجهيزات اطمينان حاصل كرد.

بدون استفاده از اين نرم افزارها براي چيدمان انبار گاه نياز است روزها وقت صرف كرده و بصورت دستي به جانمايي تجهيزات پرداخت و ممكن است به دليل خطاي انساني متحمل زيان مالي شويم.

نكته مهم ديگر كه هنگام طراحي انبار بايستي مد نظر قرار گيرد نوع انبار و كالاي داخل آن است. به عنوان مثال چيدمان انبار مواد آتش زا با چيدمان انبار مواد غذايي متفاوت است چرا كه كالاهاي آنها ماهيت متفاوتي دارند.

در اين مقاله قصد داريم بطور اختصاصي به طراحي و چيدمان انبار مواد غذايي بپردازيم.

ساخت فضای انبار

انبارهای مواد غذایی به منظور ایجاد فضایی مناسب برای انبارش کالاهای فسادپذیر بایستی دارای ویژگی هایی از قبیل تهویه مناسب هوا، گردش راحت پرسنل و ماشین آلات و فضای مناسب برای چیدمان کالا باشد تا کالاها بصورت غیراستاندارد و روی هم ریخته انبارش نشوند. تهویه هوای انبار بایستی با استفاده از تجهیزات مناسب و کولر و چیلر صورت گرفته و دمای انبار در محل های غیر سرد نباید بیشتر از 15 درجه سانتی گراد باشد.

نکته مهم دیگر در این انبار ها ساخت محل با امکان جلوگیری از تابش مستقیم نور آفتاب است. چرا که تابش نور آفتاب منجر به فساد و یا از شکل افتادن کالاهایی همچون میوه و سبزیجات یا انواع گوشت خواهد شد. از سوی دیگر تأمین نور کافی در فضای انبار نیز اهمیت دارد. استفاده از لامپ های فلئورسنت برای این منظور می تواند مناسب باشد تا هم نور کافی انبار تأمین و هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد.

از دیگر نکات حائز اهمیت در خصوص ساختمان انبار مواد غذایی، استفاده از مصالح قابل شستشو است. کف این انبارها بهتر است از سنگ، سرامیک یا موزاییک باشد. همچ نین دیوارها نیز باید حداقل تا نیمه از کاشی پوشیده شود تا شستشوی آن براحتی صورت گیرد.

ساختمان انبار باید مقاوم در برابر باد و باران و بلایای طبیعی تا حد استاندارد باشد. دیوارها باید از جنس مناسب ساخته شده و امکان لانه گزینی حشرات و جانوارن موذی میسر نیاشد. درب و پنجره های این انبارها بایستی به توری ضدزنگ مجهز باشند تا از ورود حشرات و جانوران به داخل انبار جلوگیری شود. عرض راهروها نیز بایستی برای تردد تجهیزات جابجایی اعم از ترولی، گاری؛ لیفتراک و جک پالت مناسب باشد.

تجهیزات انبار مواد غذایی

انبارهاي مواد غذايي عموما به دليل حساسيت و فسادپذيري اين گروه كالايي برخي استانداردها و شرايط متفاوتي در مقايسه با انبار كالاهاي فسادناپذير دارند. این تفاوت هم به لحاظ طراحی، تعبیه کانال های تهویه، طراحی مسیرهای تردد و هم از لحاظ نوع تجهیزات به کاررفته در آنها می تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال اغلب انبارهای مواد غذایی یک یا چندبخش به عنوان سردخانه با امکان تنظیم دما دارند و کالاهای فسادپذیر همچون لبنیات و مواد پروتئینی در این سردخانه ها نگهداری می شوند. همچنین در این سردخانه ها به دلیل وجود رطوبت از قفسه های گالوانیزه مقاوم در برابر خوردگی استفاده می شود. ترولی های مورد استفاده در انبارهای مواد غذایی نیز عموما از استیل یا فلزات مقاوم در برابر خوردگی ساخته می شوند. ایتفاده از استیل یا فلز در ساخت این تجهیزات علاوه بر اینکه موجب افزایش استحکام آنها می شود، نظافت آنها را نیز تسهیل می کند. این مساله برای انبارهای مواد غذایی به منظور جلوگیری از انتشار آلودگی اهمیت دارد.

پالتهای استفاده شده در انبار بایستی به تعداد کافی و از جنس فلز یا پلاستیک فشرده قابل شستشو باشد. چیدمان پالت ها بر روی یکدیگر نیز باید مطابق با استانداردهای انبارش مواد غذایی انجام شود تا میزان خسارت به مواد به حداقل مقدار خود برسد.

سیستم FIFO

یکی از مهمترین موارد که بایستی در انبارها به ویژه انبارهای مواد غذایی مد نظر قرار گیرد چیدمان کالا بر اساس اصول FIFO یا FEFO است. در این چیدمان کالاهایی که اول ذخیره شده اند اول نیز از انبار خارج می شوند. در سیستم FEFO نیز کالاهای با تاریخ انقاض نزدیکتر، سریعتر در صف خروج قرار می گیرند.

سردخانه انبار مواد غذایی

چنانکه ذکر شد انبارهای مواد غذایی عموما دارای بخش سردخانه هستند. این سردخانه ها نیز دارای استانداردهای ویژه برای طراحی و استفاده از تجهیزات هستند. مواردی همچون: دمای سردخانه، بهداشت سردخانه، پالت و قفسه بندی سردخانه و … باید مطابق با اصول آن اجرا شود. به عنوان مثال برای ورود به فضای سردخانه باید از لباس و کفش مخصوص استفاده نمود.

چیدمان کالا در انبار مواد غذایی

مهمترین نکته در خصوص چیدمان انبارهای مواد غذایی رعایت اصل FIFO و یا FEFO است. همچنین فاصله بین پالت  ها نیز باید از اصول خاص خود پیروی کند.